Większe prawa dla biologicznych ojców

Skarżący jest naturalnym ojcem dziecka urodzonego poza związkiem małżeńskim w 2020 roku. Skarżący był w związku z matką dziecka i mieszkał z nią w tym samym gospodarstwie domowym. Po tym, jak matka rozstała się ze skarżącym, nadal utrzymywał on kontakt z dzieckiem. Matka weszła w nowy związek. Po złożeniu przez skarżącego wniosku o ustalenie jego ojcostwa, nowy partner matki uznał ojcostwo dziecka za jej zgodą i tym samym stał się prawnym ojcem dziecka.

W postępowaniu spornym Wyższy Sąd Okręgowy w drugiej instancji oddalił wniosek skarżącego o stwierdzenie, że to on, a nie ojciec prawny, jest ojcem dziecka jako bezzasadny. Kwestionowanie ojcostwa przez skarżącego nie powiodło się ze względu na relacje społeczno-rodzinne między nowym partnerem matki a ojcem prawnym i dzieckiem. W skardze konstytucyjnej skarżący zarzuca naruszenie jego praw rodzicielskich zagwarantowanych w art. 6 ust. 2 zd. 1 GG. § 1600 (2) i (3) BGB w jego zastosowaniu przez sąd uniemożliwia mu jako naturalnemu ojcu uzyskanie prawnego ojcostwa dziecka.

W wyroku ogłoszonym 9 kwietnia 2024 r. Pierwszy Senat Federalnego Trybunału Konstytucyjnego orzekł, że regulacja ustawowa dotycząca prawa biologicznego ojca do zakwestionowania prawnego ojcostwa innego mężczyzny w stosunku do jego dziecka jest niezgodna z niemiecką Ustawą Zasadniczą. Nie uwzględnia ona w wystarczającym stopniu podstawowych praw rodzicielskich ojców naturalnych. Są oni rodzicami w rozumieniu art. 6 ust. 2 zd. 1 niemieckiej Ustawy Zasadniczej (GG) i mogą powoływać się na podstawowe prawa rodzicielskie w taki sam sposób, jak prawni rodzice dziecka.
Podstawowe prawa rodzicielskie muszą zostać określone przez ustawodawcę. Może on - w odstępstwie od poprzedniego prawa w niemieckim kodeksie cywilnym (BGB) - przewidzieć prawne rodzicielstwo ojca biologicznego obok matki i ojca prawnego. Jeśli natomiast ustawodawca utrzyma ograniczenie rodzicielstwa prawnego do dwojga rodziców, musi być dostępna wystarczająco skuteczna procedura na rzecz ojca naturalnego, która umożliwi mu zostanie ojcem prawnym swojego dziecka zamiast poprzedniego ojca prawnego. Obecne prawo nie spełnia tego ostatniego wymogu, przede wszystkim dlatego, że nie pozwala na uwzględnienie istniejącej lub wcześniejszej relacji społeczno-rodzinnej między dzieckiem a jego biologicznym ojcem lub jego wcześniejszych starań o ustalenie prawnego ojcostwa.
Uznany za niezgodny z niemiecką Ustawą Zasadniczą przepis § 1600 ust. 2, ust. 3 zd. 1 niemieckiego kodeksu cywilnego dotyczący zaprzeczenia ojcostwa pozostanie w mocy do czasu uchwalenia przez ustawodawcę nowej regulacji, najpóźniej do dnia 30 czerwca 2025 roku.
Szczegółowe orzeczenie znajdą Państwo na stronie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego.