Wiele badań pokazuje, że samotność wśród dzieci i młodzieży znacznie wzrosła. Potwierdza to również terapeutka Christiane Wellnitz, szefowa Protestanckiego Centrum Poradnictwa Edukacyjnego, Młodzieżowego, Partnerskiego i Życiowego w Bonn. Mieliśmy okazję porozmawiać z nią o jej doświadczeniach w radzeniu sobie z samotnością.

Familienportal.NRW: Jakie są Pana doświadczenia: jaka jest tendencja w zakresie samotności w Pana poradni?

Obserwujemy znaczny wzrost liczby próśb o poradę - zarówno ze strony młodych ludzi, jak i rodziców. Można zauważyć, że osoby szukające porady są coraz młodsze. Nawet 11- i 12-latkowie szukają pomocy. Odsetek mężczyzn szukających porady również wzrósł, podczas gdy wcześniej to głównie dziewczęta i młode kobiety szukały u nas porady.

Z jakimi obawami i zmartwieniami ludzie zwracają się do poradni?

Rodzice zgłaszają, że ich dziecko jest coraz bardziej wycofane, unika kontaktów społecznych lub rozwija się u niego niepokój. Niektórzy martwią się słabymi ocenami w szkole lub tym, że ich dziecko odmawia chodzenia do szkoły. Wzrasta również liczba młodych ludzi z depresją, myślami samobójczymi lub zachowaniami autodestrukcyjnymi. Studenci przychodzą do nas, ponieważ nie radzą sobie z presją związaną ze studiami lub nie widzą dla siebie perspektyw. Starsi ludzie często zadają sobie pytanie o sens życia, ponieważ mają niewiele wiarygodnych relacji i nie mają nikogo, z kim mogliby porozmawiać o swoich zmartwieniach i problemach. Poczucie osamotnienia często nie jest głównym tematem pierwszych rozmów - to raczej jego konsekwencje sprawiają, że osoby nim dotknięte zwracają się do nas. Zdajemy sobie sprawę, że często skutki koronawirusa dopiero teraz stają się widoczne.

Jaki wpływ ma pandemia koronawirusa na młodych ludzi?

Pandemia uderzyła w młodych ludzi na kształtującym etapie ich rozwoju. Osoby w okresie dojrzewania miały niewielki kontakt z rówieśnikami, nie mogły próbować różnych rzeczy ani mieć doświadczeń odpowiednich do wieku. Ci, którzy dopiero zaczynali studia, spędzali większość czasu online w domu przed laptopem: bez wykładów, bez dialogu z innymi studentami, bez kontaktu ze światem zewnętrznym. A tych utraconych doświadczeń nie da się po prostu nadrobić. Brakuje elementu rozwoju. Wielu straciło dostęp do innych i teraz zmaga się z niepewnością w sytuacjach społecznych.

Jak rodzice mogą rozpoznać, że ich dziecko czuje się samotne?

Objawy są oczywiście indywidualne i różnią się w zależności od wieku. Młodsze dzieci, na przykład, mają trudności z nawiązywaniem przyjaźni, wycofują się lub wydają się smutne. Dzieci i młodzież często skarżą się na dolegliwości fizyczne, takie jak bóle głowy lub brzucha. Wycofanie, nagła agresja lub rezygnacja z hobby występują w fazie dojrzewania, ale mogą być również znakami ostrzegawczymi. W okresie dojrzewania trudniej jest jednak rozróżnić, czy są to "normalne" fazy rozwoju, czy poważne problemy.

Jakich rad udziela Pan rodzicom, gdy obserwuje zmiany w zachowaniu?

Ważne jest, aby rodzice byli uważni i otwarcie mówili o swoich spostrzeżeniach: "Widzę, że nie radzisz sobie dobrze, to mnie martwi". Nie chodzi o to, by od razu mieć pod ręką poradę, ale o zasygnalizowanie: "Rozumiem, proszę mi opowiedzieć o swoich problemach. Może pan do mnie przyjść w każdej chwili, jestem tu dla pana". Rodzice powinni również zadać sobie pytanie, jak wyglądała sytuacja rodzinna podczas pandemii i szczerze się nad tym zastanowić, nawet jeśli nie zawsze jest to łatwe. Jeśli zdadzą sobie Państwo z tego sprawę, będą mogli wspólnie z dzieckiem spojrzeć w przyszłość.

W którym momencie rodzice powinni szukać profesjonalnej pomocy?

Jak tylko rodzice zaczną się martwić, warto zasięgnąć porady. Pierwszym krokiem może być rozmowa z innymi rodzicami. Moja rada: "Proszę mieć odwagę mówić o rzeczach, które Pana/Panią niepokoją". Rodzice często zdają sobie sprawę, że inne rodziny mają podobne wyzwania i że nikt nie jest sam z problemem.

Innym sposobem jest zasięgnięcie profesjonalnej porady. To zawsze dobry pomysł! Czasami wystarczy jedna rozmowa, czasami potrzebna jest dłuższa konsultacja. Nasze porady są bezpłatne, szybko dostępne i mogą być anonimowe. Dzieci i młodzież sami decydują, czy chcą nadal otrzymywać wsparcie. Rodzice nie muszą być zaangażowani, jeśli sobie tego nie życzą.

Kiedy młodzi ludzie lub rodzice szukający porady kontaktują się z Państwa poradnią: Jak przebiega sesja doradcza?

Rodzice lub młodzi ludzie mogą zarejestrować się telefonicznie lub e-mailem i umówić się na spotkanie w ciągu czterech tygodni - to duża zaleta w porównaniu na przykład z psychoterapią, gdzie czas oczekiwania może wynosić nawet sześć miesięcy. Rodzice mogą zachęcić swoje dziecko do wzięcia udziału w pierwszej wizycie, po której dziecko samo zdecyduje, jak dalej postępować. Doradztwo jest poufne i niezależne od rodziców, jeśli jest to pożądane. Nie przekazujemy rodzicom żadnych informacji, które nie zostały wcześniej uzgodnione. Nawet jeśli ktoś zrezygnuje z doradztwa, mówimy jasno: "Może Pan/Pani wrócić w dowolnym momencie. Nawet w późniejszym terminie".

W jakim okresie odbywa się doradztwo?

Czas trwania doradztwa zależy od indywidualnego przypadku. Budowanie relacji opartej na zaufaniu wymaga czasu. Dlatego cenimy sobie konsekwencję. Jeśli czujemy, że młoda osoba jest w dobrych rękach, może zostać z nami na dłuższy okres doradztwa. W razie potrzeby możemy również skierować go do kliniki lub kliniki dziennej. Następnie korzystamy z naszego doradztwa, aby skrócić czas oczekiwania, aż zwolni się miejsce.

Jak rodzice mogą wzmocnić swoje dzieci, aby chronić je przed samotnością?

Ważne jest, aby pamiętać, że poczucie samotności lub osamotnienia nie jest zasadniczo negatywne - może być cennym doświadczeniem i prowadzić do kreatywnych rozwiązań. Rodzice nie mogą uratować i ochronić swoich dzieci przed wszystkim, ale mogą pozostać uważni, kwestionować zmiany i sygnalizować chęć rozmowy. Przesłanie powinno brzmieć: "Wspieram cię, gdy sobie nie radzisz". Niezawodna więź między rodzicem a dzieckiem ma kluczowe znaczenie. Nie chodzi o zapobieganie lub konieczność rozwiązania czegoś, ale o pozostawanie w dialogu.

Osoby dotknięte chorobą często nie mówią o swojej samotności, ponieważ czują się zawstydzone lub niekomfortowo. W jaki sposób angażują się Państwo w działania prewencyjne mające na celu podniesienie świadomości na temat samotności?

Nasi specjaliści aktywnie docierają do rodziców i dzieci: poprzez wieczory dla rodziców w żłobkach, sesje doradcze w centrach rodzinnych i wizyty w szkołach. Te niskoprogowe usługi docierają do wielu rodzin na wczesnym etapie i pomagają łagodzić problemy na wczesnym etapie.

Czego chcą Państwo w przyszłości?

Nasze pomocne usługi prewencyjne rozpoczynają się na wczesnym etapie, stabilizują rodziny i pomagają zapobiegać poważnym problemom. Bez względu na rodzaj problemu - konflikty w parach, problemy rodzicielskie czy kryzysy rozwojowe - dzięki naszym usługom doradczym możemy Państwu bardzo pomóc. Dlatego mam nadzieję, że nasze usługi będą mogły zostać utrzymane na tym poziomie.

Jakiej ostatniej rady chciałby Pan udzielić rodzicom?

"Rozmowa pomaga: Nie po to, by odbierać dzieciom doświadczenia, ale po to, by pozostać w kontakcie".

Pani Wellnitz, bardzo dziękuję za wywiad!

(Wywiad został przeprowadzony w 2025 roku)